آیا با علایم بلوغ آشنا هستید؟

برای بلوغ شرعی، در فصل های پیشین نشانه هایی ذکر کردیم و گفتیم گذشت ۹ سال قمری بر دختران زمینه ساز بلوغ شرعی و برای پسران گذشت ۱۵ سال قمری یا بروز احتلام (هر کدام که جلو افتد) است. اما در مورد بلوغ جنسی اختلاف نظر وجود دارد.
 
گفتیم که مرحوم صاحب جواهر، آن را براساس عرف ذکر کرده و مسئله ی سن را خلاف شمرده است. مرحوم آیة الله محمد حسین آل کاشف الغطا می نویسد:
 
«بلوغ با نشانه هایی دانسته می شود که بعضی از آنها طبیعی و ذاتی هستند و برخی قراردادی و شرعی. اما با آمار شرعی، پایان ۱۵ سالگی در پسران و پایان ۹ سالگی در دختران است».
 
در قرآن در هیچ آیه ای مسئله ی سن مطرح نشده است، بلکه تکیه بر نشانه های طبیعی و ذاتی است. خروج از کودکی با بلوغ اشد است، تصرفات مالی با بلوغ اشد است و تکیه بر وجوب و حلال و حرام با بلوغ حلم و امکان توانایی اداره ی خانواده و زندگی با بلوغ نکاح. در مواردی هم در قرآن از کلمه ی استوا بحث شده که امام صادق (علیه السلام) آن را سن ۱۸ سالگی دانسته اند. در زیر آیه ی شریفه «و لما بلغ أشده و استوی اتیناه حکما و علما و کذلک نجزی المحسنین»، امام صادق (علیه السلام) فرمود: «منظور سن ۱۸ سال و منظور از استوا نیز روییدن موی بر صورت است».
 

بین بلوغ انسان و حیوان، تفاوتی وجود دارد. در حیوانات پست، بلوغ صورت ناگهانی و یک شبه دارد، در حالی که در حیوانات عالی، بلوغ بیش و کم دارای جنبه تدریجی است و این تدریج در انسان عیان تر است. نسل آدمی برای پخته شدن و رسیدن به بلوغ گاهی تا دو سه سال باید منتظر بماند.
 
معیار بلوغ در دختران، قاعدگی است ولی مقدمات آن از یکی دو سال قبل است و معیار بلوغ در پسران احتلام است ولی مقدمات و نشانه های آن گاهی از دو سه سال قبل ظاهر می شود. در هنگام بلوغ هیپوتالاموس و غدهی Pituitary که هر دو در مخ قرار گرفته اند، شروع به فعالیت می کنند. هورمون های غدد آدرنال و گنادها ترشحاتشان بیشتر می شود و در نتیجه فعالیت این غدد، رشد تخمدان ها را در دختران و پیدایش اسپرم را در پسران سبب می شود. در کل بلوغ ممکن است در آدمی ظاهر شود ولی برای اوج گیری و تثبیت آن گاهی تا دو سه سال باید منتظر بماند.
 

بلوغ با علائمی همراه است که هر بیننده ی آگاه می تواند از آن سردر آورد. در طرح کلی، جسم نوجوانان صاف و دراز و لاغر، بشره ی آنها تیره و لکه دار، موی شان نافرمان و تیره و کدر و حرکاتشان ناهماهنگ و فاقد ریتم می گردد.
 
رشد قد در پسر و دختر، رویش موی خفیف در صورت دختران و رویش موی شدید در پسران و موی زیر بغل از نشانه های طبیعی بلوغ است که روایات ما هم بدان اذعان دارند و فقها در ظهور بلوغ، احتلام پسران و حیض دختران و در آمدن موی زهار را پذیرفته و به آن فتوا داده اند.
 
ترشح غدد جنسی از سنین ۱۳-۹ سالگی در اکثر دختران و از سنین ۱۵-۱۲ سالگی در اکثر پسران آغاز می گرد و این ترشح خود سببی برای رشد سریع قد است اما پس از تثبیت بلوغ، رشد آدمی کند می گردد.
 
تغییرات شیمیایی که در بدن پسران به وجود می آید به وضوح و روشنی این تغییرات در دخترها نیست، اما اثرات آن در عملکرد ارگانیسم و خود پسران و انعکاسات روانی آنها سطحی تر از دخترها نمی باشد.
 

ما ضمن مباحث گذشته به تناسب از اهمیت دوران نوجوانی و طبعأ مسئله ی بلوغ سخن به میان آوردیم و اینک برای تکمیل آن مباحث و فراهم آوردن مدخل و مقدمه ای برای مباحث بعدی، با رعایت اختصار مواردی را عرضه می داریم

دوران بلوغ را به دلیل اهمیت و نفوذ بخشی و هم از جهت روابط و مراودت با عنوان های نسبتا گویا به صورت زیر معرفی کرده اند:

تغییرات متعددی در شرایط رشد و حیات او پدید می آید که آن خود عامل توجیه بروز بحران است. در درون او آشوب هایی به خاطر خواسته های غیر قابل دسترس وجود دارد که ذهن او را به خود مشغول می دارد، به طوری که برای اقناع آن در حال نقشه کشی است.
 
بلوغ را دوران طوفان زندگی خوانده اند. این طوفان نشئت گرفته از درون است؛ زیرا که غدد، بیدار شده و هورمون های آن همچون سربازانی از درون قلعه ی وجود، به او حمله آورده و در معرض رگبارهای خود قرار می دهند و او وامانده است که با این هجوم ها چه کند و چگونه خود را آرامش بخشد.
 
مرحله ی انقلاب است؛ این انقلاب همه ی وجود و شخصیت او را زیر نفوذ قرار داده و شور و هیجانی در زندگی او ایجاد می کند. به نظر برخی از صاحب نظران، بلوغ نماینده ی حقیقی تحولی عمیق در سازمان روانی است و ذهن و عاطفه و روان، همانند جسم نوجوان تحت فشارها و نفوذهای آن است.
 
مشکلاتی که به او رخ می نمایند به علت توسعه ی بحران شخصیت، تراکم و تغییر ناگهانی عواطف، فشار و طوفان مربوط به تحمل وضع گذشته ی خانه و مدرسه است که خط و روش و بنیاد آن را زیر سوال می برد. او را از این دید پدیده ای اعجاب انگیز باید خواند که با بروز صفات ثانویه، از یک سو قابلیت هایی و از سوی دیگر احساس نگرانی هایی برای او حاصل می شود.
 

نویسنده: علی قائمی امیری

 
منبع: کتاب «دنیای بلوغ»